TEXT : Neung Cch.
PHOTO : Advance Vending
มินิมาร์ทหลบไป นาทีนี้ต้องยกให้ตู้จำหน่ายสินค้าอัตโนมัติ หรือ Vending Machine ที่ได้รับความนิยมอย่างมากในเมืองไทย จากข้อมูลของ ttb analytics บอกไว้ว่าในปี 2565 มีจำนวนตู้ในประเทศไทยมากกว่า 30,000 ตู้ ดันให้ตลาดนี้มีมูลค่าราว 5,000 ล้านบาท แถมสินค้าที่จำหน่ายในตู้ก็มีความหลากหลายมากขึ้นเช่นกัน
ล่าสุดที่เรียกเสียงฮือฮาในโซเชียล คือ ห้องพักหยอดเหรียญในปั๊มน้ำมันที่ จ. ประจวบคีรีขันธ์ หรือแม้แต่กระเป๋าแบรนด์ดังอย่าง GENTLEWOMAN ก็ไม่พลาดที่จะใช้เครื่องมือนี้จำหน่ายสินค้าเช่นกัน แต่ถ้าจะพูดถึงความสำเร็จในการใช้ตู้จำหน่ายสินค้าอัตโนมัติยกให้แบรนด์ ตู้เต่าบิน
อะไร คือ สาเหตุที่ทำให้ตู้จำหน่ายสินค้าอัตโนมัติได้รับความนิยม?
ถึงขนาดที่ว่ากันว่า Vending Machine เป็นเครื่องมือช่องทางจำหน่ายที่จะมาแทนที่มินิมาร์ทในอนาคตจริงหรือไม่
ลองฟังคำตอบจาก ดร.วิโรจน์ ศิริรัตนรักษ์ ประธานเจ้าหน้าที่บริหาร บริษัท แอดวานซ์ เว็บ เซอร์วิส จำกัด (มหาชน) เจ้าของแบรนด์ Advance Vending ที่อยู่ในวงการ Vending Machine มากว่า 20 ปีวิเคราะห์เหตุผลให้ฟังกัน
Q : ทำไม Vending Machine ในปัจจุบันถึงได้รับความนิยมมากขึ้นในไทย
จริงๆ ต้องบอกว่า Vending Machine หรือตู้จำหน่ายสินค้าอัตโนมัติในไทยมีมากว่า 20 ปีแล้ว แต่ที่ยังไม่ค่อยแพร่หลายอาจจะเป็นเรื่องของเทคโนโลยีเรื่องของตัวตู้เองก็ดี เรื่องระบบชำระเงินก็ดี หรือเรื่องค่าแรงงานคนก็ยังถูก แต่ปัจจุบันสถานการณ์เปลี่ยนไปคือ คนหันไปซื้อของผ่านมือถือ ยอมรับการซื้อของไม่ต้องเห็นหน้าคนขายมากขึ้น ซื้อของแบบไม่ต้องใช้เงินสด กอปรกับช่วงโควิดที่ผ่านมาที่ต้องการสัมผัสกันน้อยลงส่งผลให้ Vending Machine เติบโตมากขึ้น
Q : คิดว่ามูลค่าตลาดตู้จำหน่ายสินค้าอัตโนมัติบ้านเราในช่วง 2-3 ปีนี้มีการเติบโตเป็นอย่างไร
ผมว่าเติบโตขึ้น 200-300% เลยนะ มูลค่าตลาดในปัจจุบันน่าจะประมาณ 4,000-5,000 ล้านบาท อีกทั้ง Vending Machine มันมีหลากหลายประเภทนะครับ ไม่ได้มี type เดียว แต่ส่วนใหญ่โดยมากจะเป็นการผลิตที่ต่างประเทศ อาจมีการนำเข้ามาประกอบในไทยบ้างเหมือนรถยนต์ แต่เป็นตู้ประเภทที่ไม่ได้ซับซ้อนมากนะครับ
Q : ที่บอกว่า Vending Machine มีหลายประเภท พอจะบอกได้ไหมว่ามีอะไรบ้าง
จริงๆ มันขึ้นอยู่กับประเภทสินค้าและประเภทวิธีการขายอย่างเช่น ตู้กดน้ำดื่มก็ถือว่าเป็น vending Machine อย่างหนึ่ง หรืออย่างตู้คีบตุ๊กตาก็เป็นตู้สำหรับสันทนาการ แต่ถ้าเป็นตู้สมัยใหม่ขายสินค้าหลากหลาย เรียกว่าตู้ multi-purpose ซึ่งแบ่งเป็น 4 กลุ่มหลัก
หนึ่ง ตู้ประเภทไม่ต้องทำความเย็น
สอง ตู้ที่ทำความเย็นเหมือนตู้แช่เหมือนตู้เย็นที่มีอุณหภูมิ 5 องศาเซลเซียล
สาม ตู้ที่แช่ฟรีซอาหารมีอุณหภูมิลบ 18 องศาเซลเซียล
สี่ ตู้ที่เป็นระบบอุ่นร้อน สำหรับขายสินค้า Ready to eat
ห้า ตู้เฉพาะทาง เช่น ตู้เต่าบิน
ซึ่งพวกตู้ multi-purpose อาจเป็นกลุ่มที่เอามาแทนมินิมาร์ท
Q : ทำไมถึงมองว่า ตู้ multi-purpose จะมาแทนมินิมาร์ท
มันเป็นเรื่องการพัฒนาเทคโนโลยีด้วย อย่างเมื่อก่อนเราขายของผ่านร้านขายของชำ ต่อมาก็เป็นมินิมาร์ท พอมาเป็นมินิมาร์ท ต้องเป็นร้านที่มีพื้นที่ขนาดใหญ่มีของขายจำนวนมากถึงจะทำให้คนอยากเข้ามาเดิน แล้วใช่ว่าของทุกอย่างที่ขายในมินิมาร์ทจะขายได้ดี แล้วอย่างที่รู้การเปิดร้านมินิมาร์ทมีการลงทุนสูง แต่พอเป็นตู้ multi-purpose มันตอบโจทย์ธุรกิจได้ทั้งสามารถขายสินค้าได้หลากหลาย ใช้พื้นที่น้อย เคลื่อนย้ายได้ ไม่ต้องเสียค่าตกแต่ง ไม่ต้องใช้พนักงานคนซึ่งค่าแรงมีแต่จะแพงขึ้นมานั่งเฝ้า แถมยังสามารถให้บริการได้ 24 ชั่วโมง
Q : อยากให้ช่วยเปรียบเทียบข้อดีข้อเสียของผู้ประกอบการที่จะลงทุนกับ Vending Machine มีข้อดีข้อเสียอย่างไร
ผมยกตัวอย่างแบบเบสิค สมมติถ้าลงทุนซื้อตู้ขายเครื่องดื่ม ราคา 1 แสนบาทไปตั้งในแคนทีนในโรงงาน กับการที่ผู้ประกอบการต้องไปเซ้งพื้นที่ร้านค้าในโรงงาน ต้องจ้างพนักงานขาย ต้องลงทุนมีระบบ POS ฯลฯ ในขณะที่ Vending Machine เสียแค่ค่าไฟ ค่าเช่าพื้นที่ก็เล็กกว่า ไม่ต้องมีพนักงานขาย ต้นทุนในการเริ่มต้นธุรกิจต่างกันแล้ว
ที่สำคัญคือยิ่งคุณมีร้านมากคุณต้องก็ต้องมีค่าจัดการมาก ต่างกับการ Vending Machine บางรายที่ขายอยู่ในโรงงานไม่ถึงปีคุณก็สามารถคืนทุนได้แล้ว
Q : สินค้าประเภทใดที่เหมาะกับการจำหน่ายใน Vending Machine
ณ ปัจจุบันมันได้หลากหลายแล้วครับ นอกจากเครื่องดื่มกับอาหาร ปัจจุบันนี้ยังมีทั้งรองเท้า จิวเวอรี่ ไข่ไก่ ยา ฯลฯ มันแล้วแต่ดีไซน์ แต่ที่สำคัญคือ ของที่จะไปขายต้องเป็นสินค้าชิ้นที่ไม่ใหญ่มาก และสำคัญจุดที่คุณไปขายมันขายสินค้าประเภทนั้นได้หรือไม่
Q : คิดว่า Vending Machine จำเป็นสำหรับธุรกิจมากน้อยแค่ไหน
ผมว่าตู้จำหน่ายสินค้าอัตโนมัติเป็นเหมือนเครื่องมือกับช่องทางการขาย มองว่าการเติบโตของ Vending Machine ถ้าเปรียบเทียบให้เห็นภาพชัดก็คงเหมือนเครื่องปรับอากาศหรือแอร์ ในอดีตอากาศยังไม่ค่อยร้อนเท่าไหร่ การติดแอร์มีแค่บางบ้านเท่านั้น แต่ทุกวันนี้แอร์มีเกือบทุกบ้าน ขนาดป้อมรปภ. ก็ยังติดแอร์ คือมันกลายเป็นเรื่องของความจำเป็นแล้ว
Q : มองแนวโน้มของ Vending Machine ในอนาคตเป็นอย่างไร
ผมทำธุรกิจนี้มาประมาณ 20 ปีแล้วครับ ตั้งแต่ทำพวกตู้คีออส ตู้เติมเงินโทรศัพท์มือถือ มองว่าพวกนี้มันเป็นเทคโนโลยี มันมีการเปลี่ยนรูปแบบไปตามเทคโนโลยี เช่น ตู้เติมเงินก็เปลี่ยนรูปแบบเป็น Vending Machine หรือในอนาคตเปลี่ยนเป็นตู้ประเภทเฉพาะทางมากขึ้น สุดท้ายไม่ว่าตู้จะเปลี่ยนเป็นประเภทใดก็ตาม Vending Machine อยู่ในตลาดได้อีกนานเพราะว่ามันเป็นการตอบโจทย์ผู้บริโภคในยุคที่ต้องการความสะดวกสบาย แล้วต้องตอบโจทย์ผู้ประกอบการในการทำธุรกิจเพราะลงทุนไม่สูง เป็นพวกตู้ multi-purpose เครื่องหนึ่งเฉลี่ยราคาประมาณ 100,00- 300,000 บาท
เมื่อธุรกิจต้องหมุนไปตามพฤติกรรมผู้บริโภคและเทคโนโลยี vending machine ก็เป็นอีกหนึ่งเครื่องมือหนึ่งที่จะมาตอบโจทย์คนทำธุรกิจ
www.smethailandclub.com
ศูนย์รวมข้อมูลธุรกิจเอสเอ็มอี
