เรื่อง : อภิวุฒิ พิมลแสงสุริยา
กรรมการบริหาร สลิงชอท กรุ๊ป
ทำไมผู้นำต้องมีตัวตายตัวแทน เป็นคำถามที่น่าคิด ผู้นำหลายคนไม่อยากให้มี เพราะอาจทำให้องค์กรเห็นความสำคัญของตนเองน้อยลง แต่อย่าลืมว่า “ตัวตายตัวแทน” ไม่ได้สร้างได้ภายในวันสองวัน แต่ใช้เวลาเป็นแรมปีในการเพาะบ่มจนได้ที่ ลองมาดูกันว่า อะไรคือเหตุผลที่ผู้นำควรมีตัวตายตัวแทน
ไม่ถูกมองว่า “หาคนแทนไม่ได้”
มองดูผิวๆ อาจรู้สึกว่าดี เพราะถ้าไม่มีใครแทนได้ ก็ดูคล้ายเป็นคนสำคัญ หน้าที่การงานน่าจะมั่นคงเพราะองค์กรต้องพึ่งพิง โอกาสตกงานคงน้อยลง หัวหน้าหลายคนคิดแบบนี้! แต่คุณจะอยู่ตำแหน่งนี้ไปตลอดชีวิตไหม?
ถ้าคำตอบคือ “ไม่” ก็ต้องเข้าใจว่า การจะได้เลื่อนตำแหน่งหรือขยับขยายงานไปทำอย่างอื่นที่น่าสนใจและท้าทายมากขึ้น โจทย์ใหญ่ที่เจ้านายของคุณต้องขบคิดคือ “ใครจะมาทำงานแทน” หากมองไปมองมา หาคนแทนไม่ได้ โอกาสที่จะได้ขยับขยายคงมีน้อยลง ทำให้เสียโอกาสที่จะเติบโตไปอย่างน่าเสียดาย ดังนั้น การมีตัวตายตัวแทน จึงไม่ใช่ความเสี่ยง แต่เป็นการลดความเสี่ยงต่างหาก
สามารถลาพักด้วยความสบายใจ
เคยไหมเวลาป่วยไข้ไม่สบายหรือพักร้อนไปกับครอบครัว แต่กลับมีสภาพเหมือนแค่ย้ายที่ทำงานเท่านั้น เพราะยังมีโทรศัพท์ทวงถามและอีเมลติดตามอยู่ตลอดเวลา เข้าข่าย “ห้ามลา ห้ามป่วย ห้ามพัก”
จะดีกว่าไหม หากมีใครสักคนที่ทำงานแทนได้ ช่วยแก้ปัญหา กล้าตัดสินใจ เป็นที่ปรึกษาให้น้องๆ ในทีม ฯลฯ
ไม่ต้องกลัวว่าเขาจะแย่งตำแหน่งของคุณไป อันที่จริง ลูกน้องเก่งๆ หัวหน้าสบาย ไปไหนก็คล่องตัว หากลูกน้องทำงานแทนได้ คุณก็ใช้เวลาที่มีมากขึ้นไปทำอย่างอื่นที่มีคุณค่ากับองค์กรมากกว่า ไม่ต้องกลัวว่าจะตกงานเพราะไม่มีอะไรทำ ในทุกองค์กร โอกาสในการทำงานมีเยอะแยะ อยู่ที่จะเสาะแสวงหาหรือไม่ และตั้งใจทำอย่างจริงจังหรือเปล่าต่างหาก
ทำหน้าที่ผู้นำได้สมบูรณ์แบบ
Tom Peter กูรูด้านการบริหารจัดการ ให้ความหมายของผู้นำที่ดีไว้ว่า Great Leaders create more leaders, not followers. แปลเป็นไทยให้ได้ความว่า “ผู้นำที่ยิ่งใหญ่ คือ ผู้ที่สร้างผู้นำรุ่นถัดไป ไม่ใช่สร้างผู้ตามออกมามากมาย”
เซอร์อเล็กซ์ เฟอร์กูสัน อดีตผู้จัดการทีมฟุตบอลแมนเชสเตอร์ ยูไนเต็ด ที่ประสบความสำเร็จตลอดระยะเวลา 27 ปี พาทีมคว้าแชมป์พรีเมียร์ลีกได้ถึง 13 ครั้ง เขาไม่ใช่ผู้นำที่ยอดเยี่ยมในสายตาผม เพราะเมื่อท่านเซอร์ลงจากตำแหน่งไป กลับไม่มีผู้นำรุ่นใหม่ๆ ที่สร้างไว้ มาทำทีมให้ประสบความสำเร็จอย่างที่เขาทำ อเล็กซ์ เฟอร์กูสัน อาจเป็นผู้จัดการทีมที่ประสบความสำเร็จ แต่เขาไม่ใช่ผู้นำที่ยิ่งใหญ่
ในองค์กรขนาดยักษ์หลายแห่ง บังคับให้ผู้บริหารระดับสูงต้องพักร้อนติดต่อกันอย่างน้อย 7-10 วัน (Block Leave) เพื่อดูว่าหากหัวหน้าไม่อยู่ ลูกน้องจะทำงานได้ไหม การไม่มีตัวตายตัวแทน ถือเป็นความเสี่ยงอย่างหนึ่งที่องค์กรมืออาชีพ ไม่ยอมให้เกิดขึ้นเป็นอันขาด
ถึงตรงนี้ คงเห็นประโยชน์ของการมีตัวตายตัวแทนขึ้นมาบ้าง หากต้องการทำให้ฝันง่ายๆ กลายเป็นความจริง ผมมีเทคนิคเล็กๆ น้อยๆ มาฝาก
• มองหาทักษะที่จำเป็นสำหรับตำแหน่งในอนาคต
ถ้ายังไม่คิดจะลาออกจากตำแหน่งภายในเดือนสองเดือนนี้ อย่าคิดถึงแค่ทักษะที่จำเป็นสำหรับตำแหน่งในปัจจุบันเท่านั้น จงคิดว่าใน 3-5 ปีข้างหน้า มีทักษะอะไรที่จำเป็นสำหรับคนที่จะมาทำงานแทนคุณ นี่ถือเป็นแบบฝึกหัดที่ดีสำหรับการคิดเชิงกลยุทธ์ ไม่แน่ ผลที่ออกมา อาจทำให้คุณต้องวางแผนใหม่ในการพัฒนาตนเองอีกด้วย ก็เป็นได้
• ประเมินของสมาชิกในทีม
ใครบ้างในทีม ที่มีผลการทำงานน่าพอใจ มีความสามารถและทะเยอทะยานในการพัฒนาตนเองให้เติบโตมากยิ่งขึ้น เก็บรักษาไว้ ดูแลพวกเขาให้ดี ไม่แน่วันหนึ่งอาจเป็นอัศวินขี่ม้าขาวมาช่วยคุณก็ได้
• มองหาตัวสำรองเผื่อไว้
หลักการบริหารความเสี่ยงขั้นพื้นฐาน สอนว่า “อย่าใส่ไข่ทั้งหมดไว้ในตะกร้าใบเดียว” แปลว่าห้ามฝากความหวังที่มีไว้กับคนใดคนหนึ่งเพียงคนเดียว เรื่องแบบนี้ให้คิดแง่ลบไว้ ถึงเวลาถ้าคนที่มองไว้ไม่อยู่ หรือผลงานชักแผ่วลง จะทำอย่างไร ตัวตายตัวแทน ไม่ควรมีคนเดียว มองไว้อย่างน้อยสัก 2 คน เผื่อเกิดอะไรขึ้น จะได้พอมีทางออกอื่นให้เลือกบ้าง
• ลงทุนลงแรงในการพัฒนา
ความสามารถและการยอมรับ เป็นสิ่งสำคัญและจำเป็นยิ่งสำหรับคนที่กำลังจะได้รับการเลื่อนตำแหน่ง ปัญหาคือทั้ง 2 อย่างนี้ มักใช้เวลาเป็นแรมปีในการพัฒนา ดังนั้น หากอยากเก็บเกี่ยวผลลัพธ์ของความสำเร็จในอีก 2-3 ปีข้างหน้า ต้องเริ่มต้นเพาะต้นกล้าตั้งแต่วันนี้ อย่าลืมว่าการพัฒนาคือการลงทุน เริ่มต้นวันนี้อีกหลายปีจึงได้เก็บเกี่ยว
• แจ้งให้เจ้านายได้รับรู้ถึงแผนการนี้
ความสำเร็จของการจัดทำแผนสรรหาและพัฒนาตัวตายตัวแทน (Succession Plan) นี้ อยู่ที่หัวหน้าระดับสูงขึ้นไปรับรู้และสนับสนุนด้วยหรือไม่ ลองคิดดูง่ายๆ วันที่คุณไม่อยู่แล้ว เสียงของใครน่าจะมีอิทธิพลมากที่สุดในการตัดสินว่า “เอาหรือไม่เอา” คนคนนี้ คงไม่ใช่คุณ! ดังนั้น วิธีการที่ดีที่สุดคือให้เจ้านายได้มีส่วนร่วมและรับรู้ตั้งแต่วันแรกๆ หากเขาสนับสนุนและเล่นด้วยกับคุณ แผนการนี้น่าจะสำเร็จได้ไม่ยากเย็นนัก
www.smethailandclub.com
ศูนย์รวมข้อมูลธุรกิจเอสเอ็มอี
