Text : Ramchalay Photo : Teerapong Ponrak
 

     พืชพรรณที่ล้วนเป็นธัญญาหารบนผืนดินบ้านหนองป่าตอ บนที่ลุ่มฝั่งตะวันออกของเมืองสุโขทัยนั้นสดสะอาด ปลอดสารพิษ นานเท่าไหร่แล้วที่หนองน้ำกว้างกว่า 4,500 ไร่แห่งนั้นถูกพลิกฟื้นกลายเป็นพื้นที่กสิกรรม หยอดพันธุ์ข้าวพื้นเมือง พืชผักผลไม้ และร่วมดูแลมันด้วยสองมือของใครหลายคนด้วยหนทางของเกษตรอินทรีย์ ไร้สารพิษ สร้างสรรค์ผลิตผลไว้ตามหนทางแห่งบรรพบุรุษ

     ณ แผ่นดินอันสื่อความหมายถึงอรุณรุ่งแห่งความสุข วันที่โลกเคลื่อนหมุนเปลี่ยนแปลงไปเคียงข้างแดนดินประวัติศาสตร์ ซากปรักหักพังของโบราณสถานถูกกอปรก่อบูรณะ หลายคนที่นี่ยังคงเชื่อมั่นว่า หลายส่วนในชีวิตพวกเขาล้วนมีที่มาจากอดีตอันถูกค้นพบและบ่งบอกถึงที่มาของพวกเขามานับเนื่องกว่า 700 ปี
                             
     1…
     ซอกซอยรอบด้านอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัยในเขตตำบลเมืองเก่าล้วนอัดแน่นอยู่ด้วยเรื่องราวของแผ่นดินโบราณ แม้มันจะเปลี่ยนรูปไปสู่หมู่บ้านแห่งการท่องเที่ยว แต่สำหรับ สุเทพ พวงเพ็ชร และครอบครัว มันคล้ายการเติบโตต่อยอดของผู้คนและแผ่นดินเล็กๆ สักผืน
ในโรงปั้นของสุเทพสังคโลก ภูมิปัญญาของคนรุ่นเก่าอันส่งต่อมาถึงคนรุ่นหลังอย่างน่าดูน่าชม ช่างปั้นหลากวัย สูตรน้ำเคลือบดินที่ถูกศึกษาคิดค้น ตลอดจนงานปั้นทั้งเลียนแบบของเก่าหรือที่สร้างสรรค์ขึ้นใหม่ไร้ข้อจำกัดทางจินตนาการ

     “ทุกวันนี้เครื่องปั้นสุโขทัยใครๆ ก็รู้จัก แต่ทำไม่เป็น” สิ่งหล่อหลอมให้งานสังคโลกสุโขทัยเป็นที่ยอมรับนั้นเป็นผลพวงมาจากสิ่งตกทอดที่อยู่ใต้ดินที่คนรุ่นช่างสุเทพรู้จักและภูมิใจมาตั้งแต่เด็ก เครื่องปั้นดินเผาเนื้อแกร่งชนิดนี้หลากหลายไปด้วยรูปแบบการใช้ ทั้งจาน ชาม หม้อ กระปุก ตลับ กาน้ำ ตุ๊กตา ซึ่งล้วนถูกผลิตขึ้นจนเป็นสินค้าส่งออกของบ้านเมืองในสมัยที่กรุงสุโขทัยได้ติดต่อกับจีน



    มันน่าตื่นตาไม่น้อยหากนึกไปถึงอดีต ที่ว่าในหนองน้ำ เนินดิน หรือที่นาของหลายต่อหลายคน เมื่อขุดลงไปไม่มากเป็นต้องเจอเอากับเครื่องสังคโลกใหญ่บ้างเล็กบ้าง ก็ตามแต่ความสำคัญของชุมชนโบราณ

     จริงๆ แล้วเครื่องสังคโลกในสมัยสุโขทัยมีจุดผลิตใหญ่อยู่ที่เมืองศรีสัชนาลัย หรือเมืองเชลียง อันเป็นเมืองที่เติบโตและมีพัฒนาการมาควบคู่กันตลอดช่วงประวัติศาสตร์กว่า 700 ปี ยิ่งเมื่อเข้าสู่สมัยอยุธยา เมืองศรีสัชนาลัยถูกเรียกกันในชื่อสวรรคโลก ที่มาของคำว่าสังคโลกก็มีผู้สันนิษฐานว่า น่าจะเพี้ยนมาจากการเรียกชื่อเมืองที่ผลิต

     “บ้างก็เรียกซ้องโกลก” ช่างสุเทพเล่าว่า ในภาษาจีนที่หมายถึงเตาแผ่นดินซ้อง หมายถึงการผลิตเครื่องสังคโลกที่สัมพันธ์กับการรับอิทธิพลจากจีน ซึ่งน่าจะราวพุทธศตวรรษที่ 21



    ทุกวันนี้หมู่บ้านช่างปั้นตามตรอกซอกซอยใกล้วัดตระพังทองหลางและหลายหลังเปรียบเหมือนห้องรับแขกของคนมาเยือนเมืองเก่า หลายหลังเปิดให้ผู้คนเข้ามาทำความรู้จักและทดลองเขียนลายโบราณ

     “เราให้คนมาเที่ยวได้ลองเขียนลาย เผาให้ ส่งกลับไปให้ถึงบ้าน” จริงๆ ราคาที่คิดต่อคนมันเทียบได้ยากนักกับเครื่องปั้นแต่ละชิ้นในปัจจุบันที่กระโดดสูงขึ้นไปตามราคาวัตถุดิบและทิศทางการตลาด หากคนอย่างช่างสุเทพและช่างปั้นอีกหลากหลายบ้านล้วนมองเห็นในสิ่งเดียวกัน
              
     2…
     ลวดลายโบราณในงานสังคโลกโบราณนำพาเราข้ามมาอีกฟากของเมืองเก่า กลางตรอกซอยที่เรียงรายด้วยชุมชนแกะสลักไม้ บ้านหลังหนึ่งหล่อหลอมหญิงสาวให้ผูกพันกับแดนดินประวัติศาสตร์จนไม่เคยห่างหายหนีจาก

    “เราโตมากับภาพแบบนี้ ภาพคนรุ่นพ่อแม่ทำมาหากินอยู่แนบชิดกับอุทยานประวัติศาสตร์ พ่อค้าเร่หาของเก่า ช่างปั้นช่างเขียนสีตามใต้ถุนบ้านที่มีอาชีพเกี่ยวพันกับเครื่องสังคโลก” ธารารัตน์ ปรีดาภิรมย์ เล่าย้อนถึงที่มาของแหล่งเวิร์กช็อปเล็กๆ ที่ชานบ้านไม้โบราณ

    หากยุคสมัยสุโขทัยถือให้เครื่องสังคโลกเป็นงานอุตสาหกรรมจากมือของบรรพบุรุษ ลวดลายที่ลากเป็นเส้นสายเอกลักษณ์เช่นนั้นอาจคือสายใยแห่งอดีตกาล



    “เราเลือกใช้ลายสุโขทัยสื่อสารให้คนเข้าใจในจิตวิญญาณของพื้นที่โบราณเช่นนี้” เธอหมายถึงกิจกรรมของบ้านปรีดาภิรมย์ที่เปิดให้นักท่องเที่ยวทั้งไทยและต่างชาติได้มีโอกาสลองเรียนเขียนลายสังคโลกลงบนเสื้อหรือผืนผ้า เมื่อลูกหลานเมืองเก่าสักคนเลือกทำในสิ่งที่แปลกแตกต่างออกไป เธอกลับค้นพบว่า แผ่นดินถิ่นเกิดยังมีที่วางพอสำหรับหนทางใหม่เสมอ

    มันเป็นบ่ายที่รื่นรมย์อยู่ไม่น้อย เด็กสาวสองคนถือกระดานที่ขึงเสื้อยืดสีขาวไว้ตึงเรียบ ค่อยจดจ้องมองลายปลา ลายนก ลายหอยสังข์ รูปทรงเรขาคณิต ความเชื่อ ความเป็นมงคล ตลอดจนรูปแบบศิลปะสุโขทัยค่อยเปลี่ยนรูปไปเป็นลายอยู่บนเสื้อสักตัว ธารารัตน์คอยบอกสอน ขณะเดียวกันเธอสอดแทรกความคิดความเชื่อของแต่ละลวดลายไปให้ผู้มาเรียนได้รับรู้
 
    3…
    โครงการเกษตรอินทรีย์ สนามบินสุโขทัย เริ่มต้นขึ้นเคียงข้างเกษตรกรและพี่น้องตามท้องทุ่งใกล้สนามบินสุโขทัย พื้นที่ริมหนองน้ำบางส่วนถูกพลิกฟื้น ปรับปรุง และทำความเข้าใจใหม่ในทิศทางของการเกษตรไร้สารพิษ

    ด้วยความตั้งใจของนายแพทย์ประเสริฐ และคุณวัลลีย์ ปราสาททองโอสถ โลกสีเขียวจากพื้นที่บางส่วนของสนามบินได้ถูกทดลองการปลูกข้าวโดยไม่ใช้สารพิษใดๆ จากพื้นที่เล็กๆ เพียง 3 ไร่ เติบโตสู่ 400 ไร่ และ 600 ไร่ในปัจจุบัน ใช่เพียงแต่การปลูกข้าว หรือทดลองฟื้นฟูข้าวพันธุ์พื้นเมือง โครงการยังพัฒนาพันธุ์ “ข้าวสี” อย่างข้าวหอมแดงสุโขทัย 1 และข้าวหอมดำสุโขทัย 2 ที่ไม่ได้มุ่งเน้นข้าวที่กินอร่อย ทว่าหมายรวมไปถึงข้าวที่ไม่ทำร้ายสุขภาพของผู้บริโภค


    
    ก่อนแดดสายฉายแรงร้อน ขณะเราพาตัวเองเข้าไปเป็นหนึ่งเดียวกับโครงการเกษตรอินทรีย์ฯ ใครสักคนพาเราไปยืนอยู่เหนือแปลงนา ยืนมองเหล่าผู้มาเยือนในเสื้อผ้าชุดชาวนา ร่วมปักดำ รู้จักต้นกล้า การดำนา เก็บไข่เป็ดในเล้า พวกเขาคล้ายพบโลกใบใหม่ โลกที่หลายคนตรงนั้นใช้มันเป็นหนทางดำเนินชีวิตมายาวนาน

    ใช่เพียงนาข้าวเขียวครึ้ม รอบด้านโครงการยังเต็มไปด้วยแปลงผัก ห้องเรียนกลางแจ้ง โรงสีข้าว นาบัว สวนมะม่วง ซึ่งทั้งหมดผ่านระบบคิดที่ยึดโยงทั้งศิลปะสุโขทัย หัตถศิลป์ โลกการเกษตรอินทรีย์ รวมไปถึงความรื่นรมย์แสนสบายให้ผู้ที่เข้ามาได้เรียนรู้และเข้าใจ

    ผัก ข้าว ไข่ ผลไม้นานาพันธุ์ กลายเป็นเมนูอาหารพื้นถิ่นรสชาติดี นักเรียนชาวนาเหน็ดเหนื่อยจากแปลงสีเขียว ขึ้นมาสัมผัสความชื่นเย็นของน้ำข้าวไรซ์เบอร์รี กินอาหารออร์แกนิก นอนเอกเขนกฟังสรรพเสียงของท้องทุ่งในบ้านพักปลายนา

    และอาจบางนาที โลกหมุนช้าที่ใครหลายคนโหยหาก็ไม่ได้อยู่ไกลแสนไกลเท่าไรนัก
 
    Where to Stay
    เอนกาย บูทีค โฮเทล แอนด์ คอฟฟี่ ที่พักเรือนไม้เก่าตกแต่งสวย เงียบสงบ กลางเมืองสุโขทัย โทรศัพท์ 0- 5501-6553, 09-6365-9356 Facebook : เอนกาย บูทีค โฮเทล
 
    Eat Out
    ก๋วยเตี๋ยวสุโขทัยตาปุ้ย ก๋วยเตี๋ยวไทยรสอร่อย พร้อมหมูสะเต๊ะ ต้มเลือดหมู และของกินอร่อยมากมาย โทรศัพท์ 0-5562-0435 Facebook : ก๋วยเตี๋ยวสุโขทัยตาปุ้ย
    379 Drip ร้านกาแฟมีสไตล์ ทั้งสโลว์บาร์และแมชชีน โทรศัพท์ 08-1649-9900 Facebook : 379 Drip


www.smethailandclub.com
ศูนย์รวมข้อมูลเพื่อธุรกิจเอสเอ็มอี